XU HƯỐNG QUẢN LÝ THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ VIỆT NAM 2025: SIẾT CHẶT CHẤT LƯỢNG VÀ NGUỒN GỐC HÀNG HÓA

Trong bối cảnh thương mại điện tử (TMĐT) tăng trưởng nhanh chóng, Việt Nam đang đối mặt với thách thức nghiêm trọng: làm sao đảm bảo chất lượng và nguồn gốc hàng hóa trong khi số lượng giao dịch online gia tăng vờt vớt, đặc biệt là sự bùng nổ của hoạt động livestream bán hàng và các sàn xuyên biên giới.

Khung pháp lý hiện hành

Hiện nay, hoạt động TMĐT tại Việt Nam đang được điều chỉnh bởi các văn bản quy pháp pháp luật sau:

• NĐ 52/2013/NĐ-CP (về TMĐT), sửa đổi bổ sung bởi NĐ 85/2021/NĐ-CP, quy định sàn TMĐT phải:

  • Công khai minh bạch thông tin về sản phẩm: nguồn gốc, xuất xứ, chất lượng, giá cả...

  • Kiểm soát nội dung do người bán đăng tải; xử lý vi phạm trong vòng 24h sau khi nhận yêu cầu.

• Luật Bảo vệ Quyền lợi Người Tiêu Dùng (2023): khẳng định quyền của người dùng với sản phẩm trên sàn TMĐT: quyền được biết, quyền khiếu nại, quyền bồi thường.

• Quyết Định 319/QĐ-TTg (2023): phên duyệt Đề án chống hàng giả, hàng nhái và tăng cường bảo vệ người tiêu dùng trên nền tảng TMĐT.

Các chính sách và quy định mới năm 2025

a. Dự thảo Luật Thương mại Điện tử (sửa đổi 2025)

• Tăng cường trách nhiệm của sàn: Sàn phải chịu trách nhiệm liên đối khi để hàng giả, hàng nhái lên sóng, không còn là trung gian bên bờ.

• Xác thực danh tính người bán: bắt buộc cung cấp thông tin pháp nhân hoặc cá nhân, bao gồm mã số thuế, CCCD, GPKD.

• Lưu trữ dữ liệu giao dịch: Tối thiểu 3 năm, bao gồm video livestream, âm thanh, hình ảnh.

• Quản lý livestream bán hàng: người bán phải được xác minh danh tính trước khi livestream, sản phẩm phải kiểm định nguồn gốc.

b. Luật Chất lượng Sản phẩm, Hàng hóa (sửa đổi 2025)

• Người bán: phải cam kết và công khai chính xác về chất lượng.

• Sàn: có nghi¡m vụ tiếp nhận khiếu nại, điều tra, xử lý hàng vi phạm.

• Phương thức hậu kiểm: phân loại rủi ro (ấp, trung bình, cao) để điều tiết tự động kiểm tra.

c. Quản lý sàn TMĐT xuyên biên giới

• Yêu cầu pháp nhân tại Việt Nam: Shopee, Lazada, TikTok Shop... phải đăng ký hoặc uỷ quyền cho đơn vị đại diện.

• Đề xuất thuực phí VAT đối với hàng nhập giá trị nhỏ: tránh gian lận thuế, đảm bảo cạnh tranh công bằng.

d. Ứng dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc

• AI, Blockchain, I-Check, GS1... được tích hợp để phát hiện gian lận, đảm bảo minh bạch chuỗi cung ứng.

• Sàn nội như Postmart, Vỏ Sò đi đầu với công cụ I-Check, đạt chuẩn OCOP, VietGAP.

e. Tăng cường xử lý vi phạm

• Hơn 33.000 sản phẩm vi phạm và 11.000 gian hàng bị gỡ bỏ trong 6 tháng đầu 2025.

• Hình thức xử lý: đóng gian hàng, trục xuất vĩnh viễn, truy cứu hình sự nếu gây thiệt hại nghiêm trọng.

3. Nhận định xu hướng và dự báo từ thị trường

• Gia tăng chi phí tuân thủ: doanh nghiệp sàn TMĐT phải đầu tư vào công nghệ, kiểm duyệt, hậu kiểm.

• Cạnh tranh chất lượng thay vì giá: doanh nghiệp nội địa sẻ có lợi thế nhờ minh bạch nguồn gốc.

• Sàn xuyên biên giới sẻ chịu áp lực pháp lý: nhất là trong truy xuất thuế và trách nhiệm vi phạm.

• Người tiêu dùng được tăng quyền: hệ thống khiếu nại, bồi thường, đổi trả được quy chuẩn hóa.

Việt Nam đang chuyển dần từ "phát triển nhanh" sang "phát triển bền vững" trong TMĐT. Việc ban hành loạt quy định mới trong năm 2025 đã đánh dấu bước ngoặt quan trọng về chính sách: sàn TMĐT không còn được đỏ lỗi cho người bán.

Trong giai đoạn tới, các doanh nghiệp muốn tồn tại và phát triển trong TMĐT buộc phải đầu tư nghiêm tục vào:

• Kiểm soát nguồn gốc, minh bạch thông tin

• Đầu tư hệ thống công nghệ truy xuất, AI, hậu kiểm

• Đào tạo người bán và đồng hành với quy định quốc gia

Cuộc chơi mới trên sàn thương mại điện tử: Từ tiên phong phát triển sang chất lượng bền vững. Sàn nào không tuân thủ sẽ bị loại bỏ, doanh nghiệp nào không chủ động minh bạch sẽ đánh mất niềm tin.

Trong giai đoạn tới, chìa khóa sẽ nằm ở: minh bạch, truy xuất, trách nhiệm và đồng bộ công nghệ.